تزریق ویتامین کا به نوزادان: علت، محل، میزان و نحوه زدن آمپول vit K
- اول تولد واجبه آمپول ویتامین K به بچه بزنیم؟
- به بسیاری از مادرپدرانی که تازه صاحب فرزند شدهاند؛ گفته میشود که فرزندشان در بدو تولد باید آمپول ویتامین K بزند. این تجویز سبب نگرانی والدین میشود که علت تزریق ویتامین کا در نوزادان چیست؟ چراکه پوست نوزاد خیلی لطیف و بدن او نحیف است؛ تازه مادران و پدران بسیار دلهره میگیرند و میخواهند درباره میزان تزریق ویتامین کا، محل تزریق و نحوه تزریق این آمپول به فرزندشان اطلاعات دقیقی داشته باشند. در ادامه این صفحه هایجیا، فرشته سلامتی از لزوم تزریق این ویتامین در ابتدای قدم گذاشتن به این دنیا، میگوید.
علت تزریق ویتامین K در بدو تولد
در دوران بارداری میزان ویتامین کا کافی برای بدن جنین، از خون مادر به او منتقل نمیشود. همچنین مقدار ویتامین K شیر مادر، برای بدن نوزاد کافی نیست و نوزادان هم تا 6 ماهگی غذایی جز شیر مادر خود، نمیخورند. از آنجا که این ویتامین نقش مهمی در انعقاد خون دارد؛ در بدو تولد تزریق ویتامین کا به نوزادان تجویز میشود.این 4 علت مهم عبارتاند از:
- خون مادر در بارداری ویتامین K کافی ندارد.
- شیر مادر ویتامین کا کافی ندارد.
- شیرخوار تا 6 ماهگی فقط شیر مادر یا شیرخشک را میخورد.
- روده نوزاد باکتریهای مفید کافی برای تولید ویتامین کا ندارد.
اگر تزریق ویتامین کا به نوزاد انجام نشود
در صورتیکه پدر و مادری از روی احساسات تزریق ویتامین کا در بدو تولد نوزاد را پشت گوش بیاندازند؛ ممکن است عواقب زیادی متوجه فرزندشان شود. اگر ویتامین K در بدن نوزادان کم باشد؛ نوزاد در خطر خونریزی ناشی از کمبود ویتامین K یا VKDB یا بیماری هموراژیک نوزادان (HDN) است. این بیماری نادر، سبب خونریزیهای شدید در نوزاد میشود؛ این خونریزیها میتوانند در داخل یا خارج بدن نوزاد باشند؛ از جمله خونریزی معده، روده یا خونریزی مغزی نوزادان؛ آسیب به مغز و در نهایت مرگ طفل.
عوامل خطر خونریزی در بدو تولد (HDN)
در این موارد خطر خونریزی در بدو تولد بیشتر است:
- تولد قبل از پایان هفته 27 بارداری
- تولد به روش سزارین به کمک فورسپس، ونتوز
- داشتن کبودی هنگام تولد
- وجود مشکلات تنفسی در بدو تولد
- ابتلا به مشکلات کبدی
- مصرف داروهای صرع، سل یا ضد لخته خون توسط مادر در دوران بارداری
انواع خونریزی ناشی از کمبود ویتامین K
خونریزیهای ناشی از کمبود ویتامین کا در نوزادان میتوانند 3 حالت داشته باشند:
- خونریزی زودرس: این حالت خونریزی که در 24 ساعت اول بعد از تولد ایجاد میشود به علت تداخل داروهای مادر با ویتامین کا است.
- کلاسیک: مورد نادر خونریزی کلاسیک بین 2 روز تا 1 هفته پس از تولد رخ میدهد؛ علت این مشکل هنوز کشف نشده است و نسبتا نادر (در 1 در 60 تا 1 در 250 نوزاد ) است.
- خونریزی دیررس: ممکن است نوزادان به دلیل کمبود ویتامین K در 6 ماه ابتدای تولد، دچار این نوع خونریزی بشوند که بسیار نادر (1 در 14000 تا 1 در 25000 نوزاد) است. خونریزی دیررس، در نوزادانی که بیماری کبدی مادرزادی دارند هم، شیوع دارد.
نوزادانی که در بدو تولد آمپول ویتامین کا نزده باشند؛ با احتمال 81 برابر بیشتر از آنهایی که ویتامین K بدو تولد را دریافت کردهاند؛ دچار خونریزی دیررس VKDB میشوند.
علائم خطرات ناشی از تزریق نکردن ویتامین کا
اگر پزشک فوق تخصص نوزادان برای فرزندتان آمپول یا قطره ویتامین K، تزریق کرده بوده است و شما به این تجویز اعتنا نکردهاید؛ ممکن است عوارض کمبود ویتامین کا در فرزندتان ظاهر شود؛ علائم زیر نشاندهنده کمبود خطرناک ویتامین K در نوزادان است:
- خونریزی از بند ناف یا بینی
- علائم زردی بعد از 3 هفتگی (ته رنگ زرد در سفیدی چشم)
- رنگپریدگی پوست یا رنگ لثه
- کبودی به خصوص در اطراف صورت و سر
- مدفوع خونی یا رنگ سیاه مدفوع، تیره و چسبنده
- استفراغ خون
- تشنج، تحریک پذیری، استفراغ بیش از حد یا خواب زیاد
اگر این علائم را مشاهده کردید؛ باید فورا به پزشک فوق تخصص نوزادان مراجعه کنید.
تشخیص نیاز نوزاد به آمپول ویتامین K
از آنجاکه کمبود ویتامین کا در بدو تولد سبب خونریزیهای خطرناک ناگهانی خواهد شد؛ انجمن متخصصان اطفال امریکا از سال 1961 تزریق این ویتامین را برای بدو تولد الزامی کرده است. در نتیجه نیازی به فرآیند تشخیصی نیست و برای اکثر نوزادان این تزریق انجام خواهد شد.
نحوه تزریق ویتامین K به نوزاد
برای دریافت ویتامین K مورد نیاز بدن فرزندتان بهتر است؛اجازه دهید آمپول ویتامین کا فرزندتان را به موقع بزنند. نگران نحوه تزریق آن نباشید؛ تزریق عضلانی ویتامین کا به نوزادان یک امر روتین است و در صورت تجویز پزشک بسیار ضرورت دارد.
محل تزریق ویتامین کا در نوزادان
برای تزریق ویتامین کا به بدن نحیف نوزادان، معمولا پرستار یا پزشک اطفال سرنگ را در ناحیه ران پای او فرو میبرد.
مقدار تزریق ویتامین K در نوزادان
پزشک فوق تخصص نوزادان است که باید تشخیص دهد؛ نوزاد شما چقدر ویتامین K نیاز دارد؛ با اینحال معمولا در بدو تولد یک دوز آمپول ویتامین کا به نوزاد تزریق میشود.
دوز آمپول ویتامین کا نسبت به وزن نوزادان
بنا به توصیه انجمن متخصصان اطفال امریکا، نوزادان با وزن:
- کمتر از 1500 گرم (3.3 پوند) باید یک تزریق عضلانی ویتامین K با دوز، 1 میلی گرم، ظرف 6 ساعت پس از تولد داشته باشند.
- بیش از 1500 گرم (3.3 پوند) باید یک تزریق عضلانی ویتامین K بین 0.3 ( mg/kg )تا 0.5 (mg/kg) داشته باشند.
نوزادان در بدو تولد چند بار باید ویتامین K بزنند؟
معمولا برای اکثر نوزادان فقط یک بار آمپول ویتامین کا میزنند؛ در شرایط خیلی خاص و حاد، ممکن است این دوز به 2 یا 3 بار افزایش یابد.
عوارض تزریق ویتامین کا برای نوزادان
اگرچه تزریق این ویتامین یکی از ضروریات اولین مراقبتهای تولد است اما این دوز تزریقی میتوانند سبب قرمزی، کبودی، تورم جزئی و ناراحتی اندکی در نوزاد شود؛ این حالت طبیعی است و ظرف 1 تا چند روز برطرف میشود.
خطر ابتلا به سرطان بعد از زدن آمپول ویتامین K
از سال 1370 یا 1990 گفته میشود که با تزریق ویتامین کا، ممکن است نوزاد در خطر سرطان قرار بگیرد. هیچ مطالعه علمی اثبات شدهای، در این زمینه منتشر نشده است. در نتیجه خود را با شایعات پزشکی، درگیر نکنید.
جایگزین آمپول ویتامین K برای نوزادان
در صورتیکه والدین به هر دلیلی نخواهند فرزندشان تحت تزریق آمپول قرار بگیرد؛ یا بدن نوزاد به حدی ضعیف باشد که نتوانند به او سوزن سرنگ را بزنند؛ احتمال دارد پزشک فوق تخصص نوزادان برای طفل، دوز خوراکی ویتامین K را تجویز کند.
علل تجویز قطره ویتامین کا به جای آمپول ویتامین K
در شرایطی که مادر یا نوزاد شرایط مناسبی ندارند؛ پزشک فوق تخصص اطفال برای نوزاد، قطره ویتامین K را تجویز میکند؛ از جمله:
شرایط مادر
- در بارداری داروی خاصی را مصرف کرده است.
- در شیردهی باید دارو مصرف کند.
شرایط نوزاد
- نارس است.
- اسهال دارد.
- آنتی بیوتیک مصرف میکند.
میزان قطره ویتامین کا تجویزی برای نوزادان
در صورتیکه شما یا نوزادتان دچار یکی از این شرایط هستید؛ پزشک فوق تخصص نوزادان، به جای یک دوز آمپول ویتامین K؛ 3 دوز قطره ویتامین کا تجویز میکند:
- اولین دوز: بدو تولد
- دومین دوز: 3-5 روزگی
- سومین دوز: 4 هفتگی
پرسشهای پرتکرار (FAQ)
در بالا به مهمترین نکاتی که باید درباره تزریق ویتامین K به نوزادان بدانید را گفتیم؛ با این حال شاید هنوز ابهاماتی در ذهن شما مانده باشد؛ در ادامه به آنها جواب میدهیم:
سوال: ویتامین K چیست؟
جواب: این ویتامین نقش مهمی در فرآیند انعقاد خون دارد و از خونریزی شدید جلوگیری میکند.
سوال: برای نوزادان آمپول ویتامین کا بهتر است یا قطره ویتامین K؟
جواب: آمپول ویتامین کا موثرتر از قطره ویتامین K است؛ چراکه با خوراندن قطره ممکن است تمام میزان ماده موثر آن، در بدن نوزاد جذب نشود.
سوال: همه نوزادان باید آمپول ویتامین کا را بزنند؟
جواب: بله؛ معمولا تمام نوزادان به این ویتامین در بدو تولد نیاز دارند.
سوال: شوهرم میگوید تزریق آمپول ویتامین K سبب درد و آزردگی طفل میشود؛ راهکار چیست؟
جواب: تمامی نوزادان درد آمپول را میکشند؛ برای کاهش درد میتوانید هنگام شیردهی یا در آغوش گرفتن طفل بخواهید آمپول او را بزنند. برای کاهش عوارض جزئی جای تزریق میتوانید از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید.
سوال: دوز ویتامین کا نوزادان نارس به اندازه نوزادان طبیعی است؟
جواب: خیر؛ نوزادان نارس، مقدار ویتامین کا کمتری دریافت خواهند کرد.
سوال: آیا تزریق ویتامین کا در نوزادان مبتلا به بیماری کبدی، باید انجام شود؟
جواب: نوزادان مبتلا به بیماریهای کبدی، بیشتر در خطر خونریزی قرار دارند؛ حتی اگر ویتامین کا تجویزی بدو تولد را دریافت کرده باشند. برای این منظور باید با پزشک فوق تخصص گوارش نوزادان هم مشورت شود.
سوال: همسرم به نوزادمان شیر خودش را میدهد؛ آیابه تزریق آمپول ویتامین K نیاز هست؟
جواب: بله؛ نوزادانی که شیر مادرشان را میخورند بیشتر از آنهایی که شیرخشک میخورند، در خطر خونریزیهای خطرناک قرار دارند زیرا شیر خشک با مکمل ویتامین کا غنی شده است.
در صورتیکه سوال شما در این میان نبود؛ از ما بپرسید تا پاسخ دهیم.
در یک کلام؛ آمپول ویتامین K برای نوزاد واجبه؟
در بالا تمام 4 علت تزریق آمپول ویتامین کا برای نوزادان را توضیح دادیم و گفتیم اگر پدر و مادرها، این تزریق را برای فرزندشان نادیده بگیرند؛ بعدها فرزندشان دچار 3 نوع خونریزی خطرناک خواهد شد. این آمپول عوارضی برای فرزند شما ندارد. نگران درد سوزن او نباشید؛ در موارد بسیار خاص، پزشک فوق تخصص نوزادان برای فرزندتان جایگزین این آمپول، یعنی قطره ویتامین کا را تجویز میکند.
منبع: cdc – pregnancybirthbaby – betterhealth